Ngày 3/10/2025, Chi cục Thuế thương mại điện tử (Cục Thuế – Bộ Tài chính) đã đưa ra hướng dẫn liên quan đến 8 nhóm khoản thu nhập chuyển vào tài khoản cá nhân phải thực hiện kê khai và nộp thuế TNCN theo quy định. Quy định này nhằm tăng tính minh bạch, đồng thời giúp người nộp thuế chủ động tuân thủ, hạn chế vi phạm phát sinh.

1. 8 nhóm thu nhập chuyển vào tài khoản cá nhân phải kê khai, nộp thuế TNCN

Theo Điều 3, Luật Thuế thu nhập cá nhân, có 8 nhóm khoản thu nhập khi chuyển vào tài khoản cá nhân thuộc diện phải kê khai, nộp thuế theo quy định:

- Thứ nhất, thu nhập phát sinh từ hoạt động sản xuất, kinh doanh và hành nghề có giấy phép hoặc chứng chỉ. Riêng cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở xuống không phải nộp thuế TNCN và thuế GTGT.

- Thứ hai, thu nhập từ tiền lương, tiền công. Các khoản phụ cấp, trợ cấp không mang tính chất tiền lương, tiền công theo quy định pháp luật không tính vào thu nhập chịu thuế. Nếu người nộp thuế đã hoàn thành đầy đủ nghĩa vụ ở giai đoạn trước thì các khoản thanh toán sau sẽ không bị tính thuế trùng lặp.

- Thứ ba, thu nhập từ đầu tư vốn gồm: tiền lãi cho vay, lợi tức cổ phần và các khoản thu khác từ đầu tư vốn. Thu nhập từ lãi trái phiếu Chính phủ không thuộc diện chịu thuế.

- Thứ tư, thu nhập từ chuyển nhượng vốn, bao gồm chuyển nhượng phần vốn góp, chuyển nhượng chứng khoán và các hình thức chuyển nhượng vốn khác.

- Thứ năm, thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản như quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất, quyền sở hữu hoặc sử dụng nhà ở, quyền thuê đất, quyền thuê mặt nước và các khoản thu khác từ chuyển nhượng bất động sản dưới mọi hình thức.

- Thứ sáu, thu nhập từ trúng thưởng như xổ số, khuyến mại, cá cược, trò chơi, cuộc thi có thưởng và các hình thức trúng thưởng khác theo quy định.

- Thứ bảy, thu nhập từ bản quyền, bao gồm chuyển giao, chuyển quyền sử dụng đối tượng quyền sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ.

- Thứ tám, thu nhập từ nhượng quyền thương mại.

2. Không phải khoản tiền nào chuyển vào tài khoản cá nhân cũng bị thu thuế

Trước những thắc mắc của người dân về việc chuyển tiền vào tài khoản cá nhân có bị tính thuế hay không, cơ quan thuế khẳng định đây là sự hiểu nhầm, không phù hợp với quy định hiện hành. Ông Mai Sơn – Phó Cục trưởng Cục Thuế  nhấn mạnh, chỉ các khoản tiền có bản chất là thu nhập từ hoạt động kinh doanh, cung cấp hàng hóa, dịch vụ mới phát sinh nghĩa vụ thuế.

Theo ông Sơn, những khoản chuyển tiền giữa cá nhân với nhau như cho, tặng, hỗ trợ người thân, vay mượn dân sự hay các giao dịch không liên quan đến hoạt động thương mại sẽ không được tính vào doanh thu để xác định thuế.

Đồng thời, pháp luật chỉ yêu cầu hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho người tiêu dùng; nếu không lập hóa đơn sẽ bị xử lý truy thu, xử phạt và có thể bị xem là hành vi trốn thuế. Quy định này không áp dụng cho các cá nhân không kinh doanh hoặc những giao dịch dân sự thông thường.

Như vậy, nghĩa vụ thuế được xác định dựa trên bản chất của giao dịch chứ không phải số tiền trong tài khoản. Ngành thuế hiện áp dụng phương pháp phân tích dữ liệu, kết hợp theo dõi dòng tiền để phát hiện hành vi che giấu doanh thu, đặc biệt trong các trường hợp chuyển khoản sai nội dung hoặc thanh toán tiền mặt.

Dù không được trực tiếp truy cập tài khoản cá nhân, cơ quan thuế vẫn có thể phối hợp với ngân hàng và các đơn vị liên quan để xác định chính xác doanh thu, đảm bảo thu đúng, thu đủ theo quy định.

3. 9 khoản tiền chuyển vào tài khoản cá nhân không bị tính thuế TNCN

Không phải mọi khoản tiền chuyển vào tài khoản cá nhân đều bị tính thuế. Pháp luật có quy định rõ về một số trường hợp không phát sinh nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân (TNCN), cụ thể gồm 9 nhóm sau:

(1) Tiền vay mượn từ người thân, bạn bè: Là quan hệ dân sự, không phát sinh thu nhập chịu thuế. Nên ghi rõ nội dung chuyển khoản như “vay tiền”, “chuyển tạm”… để tránh hiểu nhầm

(2) Tiền dùng để đáo hạn ngân hàng: Khoản chuyển nhằm mục đích tất toán khoản vay đến hạn, không tạo ra thu nhập cá nhân.

(3) Kiều hối, tiền gửi từ nước ngoài: Tiền thân nhân gửi qua ngân hàng hoặc đơn vị chuyển tiền hợp pháp được miễn thuế, nhằm khuyến khích nguồn ngoại tệ.

(4) Khoản thu hộ, chi hộ: Các khoản tiền trung gian (shipper, COD, nộp hộ công ty…) không mang tính thu nhập nên không bị tính thuế.

(5) Nhận/chuyển tiền giúp không thu phí: Không thu phí ⇒ không bị đánh thuế. Nếu có thu phí dịch vụ, phần phí có thể phải nộp thuế 5%–7%.

(6) Tiền bán bất động sản đã hoàn thành nghĩa vụ thuế: Số tiền thanh toán sau khi đã nộp thuế TNCN, lệ phí trước bạ… sẽ không bị tính thuế lại. Khai giá thấp có thể bị truy thu.

(7) Tiền lương đã khấu trừ thuế / chuyển cho người thân: Tiền lương đã khấu trừ không bị tính thuế lại. Khi chuyển tiếp cho người thân cũng không phát sinh thu nhập mới.

(8) Lương từ nước ngoài đã nộp thuế sở tại: Có chứng từ nộp thuế và chuyển qua ngân hàng chính thống ⇒ được miễn thuế tại Việt Nam.

(9) Lãi cho vay dân sự nhỏ lẻ: Cho vay không lãi hoặc lãi thấp, không thường xuyên ⇒ không bị coi là kinh doanh ⇒ không phải nộp thuế. Nếu cho tổ chức vay, nhận lãi định kỳ ⇒ có thể bị thu thuế 5% phần lãi.

Như vậy, Chi cục Thuế thương mại điện tử đã đưa ra hướng dẫn kê khai 8 nhóm thu nhập giúp người dân, hộ kinh doanh hiểu rõ nghĩa vụ thuế, tránh nhầm lẫn giữa giao dịch dân sự và hoạt động kinh doanh. Qua đó, cơ quan thuế khuyến nghị các cá nhân chủ động rà soát, kê khai đúng quy định để đảm bảo minh bạch tài chính và hạn chế rủi ro pháp lý trong quá trình quản lý thuế.

Dương Thúy.