Trong đề xuất mới của Bộ Tài chính, hộ và cá nhân kinh doanh được yêu cầu thông báo với cơ quan thuế tất cả các tài khoản ngân hàng sử dụng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh. Quy định này nhằm tăng cường quản lý thuế, kiểm soát dòng tiền và thúc đẩy minh bạch trong hoạt động kinh doanh.

1. Siết quản lý thuế hộ kinh doanh từ năm 2026

Bộ Tài chính hiện đang lấy ý kiến lần thứ hai đối với dự thảo Nghị định quy định về việc khai, tính, khấu trừ, nộp thuế và sử dụng hóa đơn điện tử của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. So với bản dự thảo trước, nội dung lần này đã được hoàn thiện, bổ sung nhiều quy định chi tiết hơn sau khi tiếp thu ý kiến từ các bộ, ngành và đơn vị liên quan. Dự kiến Nghị định sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.

Trước đó, theo Luật Quản lý thuế năm 2019, hộ kinh doanh chỉ có trách nhiệm thông báo cho cơ quan thuế tài khoản ngân hàng được sử dụng để thực hiện nộp thuế điện tử. Tuy nhiên, tại dự thảo Nghị định mới, phạm vi quản lý được đề xuất mở rộng đáng kể.

Cụ thể, Điều 13 của Dự thảo quy định hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có trách nhiệm thông báo với cơ quan thuế toàn bộ các số tài khoản ngân hàng liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đây được xem là một trong những nội dung quan trọng nhằm tăng cường quản lý thuế và minh bạch dòng tiền.

Bên cạnh nghĩa vụ khai báo tài khoản ngân hàng, dự thảo cũng làm rõ trách nhiệm của hộ kinh doanh trong việc tự kê khai đầy đủ, chính xác doanh thu phát sinh để xác định nghĩa vụ thuế theo đúng quy định pháp luật.

Đồng thời, hộ kinh doanh có trách nhiệm sử dụng, lưu trữ và cung cấp sổ sách, hóa đơn, phần mềm quản lý bán hàng cùng các tài liệu liên quan khi cơ quan thuế yêu cầu phục vụ công tác kiểm tra, thanh tra.

2. Hộ kinh doanh nào phải khai và sử dụng tài khoản ngân hàng riêng?

Theo quy định dự kiến áp dụng từ ngày 1/1/2026, nhiều cá nhân, hộ kinh doanh sẽ phải sử dụng tài khoản ngân hàng riêng phục vụ hoạt động kinh doanh, phù hợp với lộ trình xóa bỏ thuế khoán và chuyển sang cơ chế tự kê khai, tự nộp thuế.

Căn cứ theo mô hình quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh tại Đề án Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán, ban hành kèm theo Quyết định số 3389 của Bộ Tài chính, hộ kinh doanh được phân thành 3 nhóm theo mức doanh thu.

Nhóm 1 là các hộ có doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm (ngưỡng này hiện được đề xuất nâng lên 500 triệu đồng/năm). Hộ kinh doanh thuộc nhóm này không phải nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân, chỉ thực hiện kê khai thuế định kỳ hai lần trong năm để xác định nghĩa vụ thuế. Việc ghi chép sổ sách kế toán được hỗ trợ thông qua các phần mềm đơn giản, miễn phí.

Hai nhóm còn lại, bao gồm nhóm 2 có doanh thu từ 200 triệu đồng (nay đề xuất từ 500 triệu đồng) đến dưới 3 tỷ đồng/năm và nhóm 3 có doanh thu từ 3 tỷ đồng đến dưới 50 tỷ đồng/năm, được xác định là các đối tượng bắt buộc phải mở và sử dụng tài khoản ngân hàng riêng phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh theo quy định.

3. Quy định chặt hơn với kinh doanh trên sàn thương mại điện tử

Đối với hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử, dự thảo Nghị định quy định hộ và cá nhân kinh doanh cư trú phải kê khai, nộp đầy đủ các khoản thuế phát sinh theo quy định, bao gồm các loại thuế và nghĩa vụ tài chính liên quan.

Bên cạnh đó, hộ và cá nhân kinh doanh trên các nền tảng này phải cung cấp đầy đủ, chính xác thông tin định danh cho đơn vị vận hành sàn thương mại điện tử, gồm mã số thuế hoặc số định danh cá nhân đối với công dân Việt Nam, và số hộ chiếu hoặc thông tin định danh hợp pháp đối với người nước ngoài.

Ngoài ra, người kinh doanh có trách nhiệm cung cấp các tài liệu, dữ liệu cần thiết liên quan đến hoạt động bán hàng trên nền tảng thương mại điện tử để phục vụ việc xác định nghĩa vụ thuế theo quy định pháp luật.

4. Làm rõ trách nhiệm của cơ quan thuế trong quản lý hộ kinh doanh

Trong Dự thảo Nghị định, Bộ Tài chính đề xuất làm rõ trách nhiệm của cơ quan thuế trong quản lý thuế đối với hộ và cá nhân kinh doanh theo hướng tăng cường hỗ trợ, đồng thời giảm thủ tục hành chính.

Theo đó, cơ quan thuế có trách nhiệm cung cấp kịp thời thông tin, hướng dẫn về chính sách và thủ tục thuế; hỗ trợ người nộp thuế sử dụng các ứng dụng, nền tảng kê khai, nộp thuế điện tử và công khai quy trình, thời hạn giải quyết hồ sơ, phương pháp xác định thuế, mức xử phạt (nếu có).

Đáng chú ý, cơ quan thuế không được yêu cầu hộ, cá nhân kinh doanh cung cấp lại các thông tin, hồ sơ đã có trong hệ thống; các phản ánh, vướng mắc phải được tiếp nhận, xử lý đúng hạn và việc kiểm tra phải thông báo trước, bảo đảm không gây phiền hà cho hoạt động kinh doanh.

Như vậy, Dự thảo Nghị định mới của Bộ Tài chính hướng tới việc chuẩn hóa quản lý thuế đối với hộ và cá nhân kinh doanh theo lộ trình xóa bỏ thuế khoán từ năm 2026. Các quy định về khai báo tài khoản ngân hàng, kê khai doanh thu, kinh doanh trên nền tảng số và trách nhiệm của cơ quan thuế được thiết kế nhằm tăng minh bạch, giảm thủ tục và tạo nền tảng cho việc thực hiện nghĩa vụ thuế thống nhất, rõ ràng hơn.

Dương Thúy.