Hạch toán thuế TNDN cuối năm là công việc quan trọng đối với kế toán doanh nghiệp, giúp xác định chính xác số thuế TNDN phải nộp, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật và tối ưu hóa chi phí thuế. Việc hạch toán thuế TNDN cần phải thực hiện một cách tỉ mỉ, chính xác và trong thời hạn quy định. 

1. Thời hạn hạch toán thuế TNDN cuối năm

Hạch toán thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là việc ghi nhận và phản ánh số thuế TNDN phải nộp vào sổ sách kế toán của doanh nghiệp theo đúng chuẩn mực kế toán và quy định pháp luật.

Hạch toán thuế TNDN phải được thực hiện trước khi quyết toán thuế TNDN. Theo đó, hạn chót để quyết toán thuế TNDN cũng là hạn chót doanh nghiệp thực hiện hạch toán thuế.

Lưu ý:

Trường hợp ngày cuối cùng của thời hạn nộp hồ sơ khai thuế trùng với ngày nghỉ ngày lễ, theo quy định, thời hạn nộp hồ sơ khai thuế được tính là ngày làm việc tiếp theo của ngày nghỉ đó.

Ví dụ:

Đối với năm tài chính trùng với năm dương lịch 2024 (từ 01/01/2024 đến 31/12/2024), thời hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế TNDN năm 2024 là ngày 31/03/2025 (Thứ Hai). Theo đó, thời hạn hạch toán thuế TNDN năm 2024 chậm nhất là ngày 31/03/2025.

2. Cách hạch toán thuế TNDN cuối năm 

Đối với kế toán, việc hạch toán thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) cuối năm luôn là một công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ và chính xác cao. Chỉ một sai sót nhỏ cũng có thể dẫn đến những hậu quả không mong muốn. Nắm được quy trình các bước hạch toán thuế TNDN cuối năm là một cách giúp kế toán tránh được các sai sót, nhầm lẫn dẫn đến thiệt hại cho đơn vị và doanh nghiệp.

2.1. Bốn bước hạch toán thuế TNDN cuối năm

Các bước hạch toán thuế TNDN được thực hiện như sau:

Bước 1: Xác định thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh

Thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD) của doanh nghiệp gồm:

- Thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD) bao gồm:

+ Doanh thu bán hàng, cung cấp dịch vụ.

+ Doanh thu từ các khoản thu nhập khác từ hoạt động kinh doanh.

- Thu nhập từ hoạt động tài chính: 

+ Bao gồm lãi tiền gửi ngân hàng, lãi đầu tư chứng khoán, và các khoản thu nhập từ hoạt động tài chính khác.

+ Thu nhập khác: gồm các khoản thu nhập không thuộc hai loại thu nhập nêu trên, ví dụ như thu nhập từ thanh lý tài sản, thu nhập từ bồi thường, và các khoản thu nhập khác.

Bước 2: Xác định chi phí được trừ

Chi phí từ sản xuất kinh doanh gồm:

- Chi phí nguyên vật liệu, chi phí nhân công, chi phí khấu hao tài sản cố định và các chi phí sản xuất kinh doanh khác.  

- Chi phí tài chính gồm: Chi phí dịch vụ tài chính, lãi vay ngân hàng và các chi phí tài chính khác.

- Chi phí quản lý doanh nghiệp gồm: Chi phí lương nhân viên quản lý, chi phí văn phòng, và các chi phí quản lý doanh nghiệp khác.

- Chi phí bán hàng gồm: Chi phí hoa hồng bán hàng, chi phí quảng cáo, chi phí bán hàng khác.

- Các khoản chi phí được trừ khác: Các khoản chi phí được trừ phải có đầy đủ hóa đơn chứng từ hợp lệ.

Bước 3: Xác định thuế TNDN phải nộp

Sau khi tổng hợp và xác định được các nguồn thu nhập và chi phí kế toán cần xác định thuế TNDN phải nộp.

Trong đó:

(1) Thu nhập chịu thuế TNDN = Thu nhập từ hoạt động SXKD + Thu nhập từ hoạt động tài chính + Thu nhập khác - Chi phí được trừ.

(2) Thuế suất thuế TNDN hiện hành là 20%.

Lưu ý:

- Không phải tất cả doanh nghiệp đều áp mức thuế TNDN là 20%.

- Một số doanh nghiệp thuộc đối tượng áp dụng thuế suất từ 32% đến 50% như doanh nghiệp hoạt động tìm kiếm, thăm dò, khai thác tài nguyên quý hiếm (quy định tại Khoản 3, Điều 10, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp và Khoản 3, Điều 10, Nghị định 218/2013/NĐ-CP).

Bước 4: Hạch toán thuế TNDN

Kế toán hạch toán thuế TNDN thông qua Tài khoản 821 - Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp.

2.2. Chi tiết cách hạch toán thuế TNDN cuối năm

Kế toán thực hiện bút toán thuế TNDN như sau:

Khi tính thuế TNDN ghi:

- Nợ TK 821 - Chi phí thuế TNDN.

- Có TK 3334 - Thuế thu nhập doanh nghiệp.

Khi nộp tiền thuế TNDN vào Ngân sách Nhà nước ghi:

- Nợ TK 3334 - Thuế TNDN.

- Có TK 111, 112.

Cuối năm, khi xác định số thuế TNDN phải nộp của năm tài chính:

(1) Nếu số thuế TNDN thực tế phải nộp nhỏ hơn số thuế TNDN tạm nộp hàng quý trong năm, ghi chênh lệch như sau:

- Nợ TK 3334 - Thuế TNDN.

- Có TK 821 - Chi phí thuế TNDN (8211).

(2) Nếu số thuế TNDN thực tế phải nộp lớn hơn số thuế TNDN tạm nộp hàng quý trong năm, thì số chênh lệch phải nộp thiếu ghi như sau:

- Nợ TK 821 - Chi phí thuế TNDN (8211).

- Có TK 3334 - Thuế TNDN.

(3) Khi thực nộp số chênh lệch thiếu về TNDN và Ngân sách Nhà nước, ghi:

- Nợ TK 3334 - Thuế TNDN.

- Có TK 111, 112.

Cuối kỳ kế toán, kết chuyển chi phí thuế thu nhập hiện hành, ghi:

Nếu TK 8211 có số phát sinh nợ lớn hơn số phát sinh có thì số chênh lệch, ghi:

- Nợ TK 911: Xác định kết quả kinh doanh.

- Có TK 8211: Chi phí thuế TNDN hiện hành.

Nếu TK 8211 có số phát sinh nợ nhỏ hơn số phát sinh có thì số chênh lệch, ghi:

- Nợ TK 8211: Chi phí thuế TNDN hiện hành.

- Có TK 911: Xác định kết quả kinh doanh.

- Nợ TK 821: Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp.

- Có TK 3334: Thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp.

Khi hạch toán nộp thuế TNDN ghi như sau:

- Nợ TK 3334 - Thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp.

- Có TK 111, 112 - Tiền mặt, tiền gửi ngân hàng.

3. Kế toán cần lưu ý gì để tránh sai sót dẫn đến bị phạt?

Để đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ đúng quy định pháp luật về thuế TNDN và tránh những sai sót có thể dẫn đến bị phạt, vai trò của kế toán là vô cùng quan trọng. Việc nắm vững các quy định, hiểu rõ bản chất các nghiệp vụ và thực hiện hạch toán một cách cẩn trọng là chìa khóa.

Dưới đây là những điểm mà kế toán cần đặc biệt lưu ý giúp giảm thiểu sai sót khi hạch toán thuế TNDN:

(1)  Kiểm tra và đối chiếu số liệu: Đối chiếu số liệu giữa sổ sách kế toán và tờ khai thuế TNDN đảm bảo sự khớp đúng giữa các số liệu. Cần thực hiện rà soát lại toàn bộ quy trình hạch toán kiểm tra kỹ lưỡng các bước thực hiện để tránh sai sót.

(2) Xác định chính xác chi phí được trừ và chi phí không được trừ: Kế toán cần nắm rõ các quy định về thuế, về hóa đơn chứng từ hiện hành. Thu thập đầy đủ hóa đơn, chứng từ hợp lệ đảm bảo cho quá trình hạch toán không thiếu sót.

(3) Sử dụng phần mềm kế toán hỗ trợ: Tận dụng các tính năng của phần mềm kế toán để hỗ trợ việc hạch toán thuế TNDN, giúp giảm thiểu sai sót và tiết kiệm thời gian.

(4) Cập nhật thông tin thường xuyên: Theo dõi các thông báo, hướng dẫn mới nhất từ cơ quan thuế để áp dụng kịp thời vào công việc.

(5) Thực hiện hạch toán thuế TNDN sớm trước thời hạn khai quyết toán thuế: Việc hạch toán sớm giúp kế toán có nhiều thời gian để kiểm tra, xem xét, kịp thời điều chỉnh nếu cần. 

(6) Lưu giữ đầy đủ hồ sơ, chứng từ: Lưu trữ đầy đủ hồ sơ chứng từ liên quan đến việc hạch toán thuế TNDN để phục vụ cho việc kiểm tra của cơ quan thuế.

Như vậy, để hạch toán thuế TNDN cuối năm một cách chính xác, kế toán cần thực hiện tuần tự các bước từ việc xác định doanh thu chịu thuế, chi phí được trừ, tính toán thu nhập chịu thuế cho đến việc hạch toán chi phí thuế TNDN.

Việc kiểm tra và đối chiếu số liệu kỹ lưỡng trước khi nộp báo cáo quyết toán là vô cùng quan trọng. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp ích cho kế toán, đặc biệt là các kế toán mới có thể hạch toán thuế TNDN cuối năm thuận lợi và chính xác. 

Thu Hương