Ngày 6/10/2025, Bộ Tài chính ban hành Quyết định 3389/QĐ-BTC phê duyệt Đề án “Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán”. Chính sách này tiếp nối định hướng tại Luật Quản lý thuế 38/2019/QH14 và Thông tư 40/2021/TT-BTC, hướng đến quản lý thuế minh bạch, dựa trên dữ liệu thực tế. Đây được xem là bước ngoặt ảnh hưởng trực tiếp đến hàng triệu hộ, cá nhân kinh doanh nhỏ.

Mục Lục 1. Cơ sở pháp lý và chủ trương chuyển đổi mô hình thuế hộ kinh doanh 2. Thay đổi cốt lõi trong phương pháp tính và quản lý thuế 3. Tác động đối với hộ kinh doanh và người nộp thuế nhỏ 4. Giải pháp hỗ trợ và lộ trình thực hiện

1. Cơ sở pháp lý và chủ trương chuyển đổi mô hình thuế hộ kinh doanh

Ngày 6/10/2025, Bộ Tài chính ban hành Quyết định 3389/QĐ-BTC phê duyệt Đề án “Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán”. Đây là bước đi cụ thể hóa định hướng tại Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14, nhằm hiện đại hóa quản lý thuế, tăng tính minh bạch và công bằng giữa các nhóm người nộp thuế.

Trước đó, Thông tư 40/2021/TT-BTC và các văn bản hướng dẫn đã từng bước siết chặt việc kê khai, sử dụng hóa đơn điện tử đối với hộ kinh doanh. Việc xóa bỏ thuế khoán lần này được xem là bước chuyển quan trọng, giúp cơ quan thuế thu thập dữ liệu chính xác hơn, hạn chế thất thu và đảm bảo thực hiện đúng chủ trương chuyển đổi số ngành thuế.

2. Thay đổi cốt lõi trong phương pháp tính và quản lý thuế

Theo Quyết định 3389/QĐ-BTC ngày 06/10/2025, Bộ Tài chính chính thức chuyển đổi mô hình quản lý thuế đối với hộ kinh doanh từ phương pháp khoán sang phương pháp kê khai. Đây là thay đổi lớn nhất trong nhiều năm qua, nhằm hiện đại hóa quản lý thuế và đảm bảo công bằng giữa các nhóm người nộp thuế.

2.1. Từ thuế khoán sang kê khai thực tế

Thay vì cơ quan thuế ấn định doanh thu để tính thuế như trước, hộ kinh doanh sẽ tự kê khai doanh thu và nộp thuế theo thực tế. Việc này giúp phản ánh đúng quy mô kinh doanh, hạn chế tình trạng “khoán cào bằng” và thất thu ngân sách. Các nhóm hộ có quy mô nhỏ sẽ được áp dụng lộ trình chuyển đổi phù hợp.

2.2. Bắt buộc dùng hóa đơn và công cụ quản lý điện tử

Hộ kinh doanh thuộc diện kê khai sẽ phải xuất hóa đơn điện tử, ghi nhận doanh thu qua phần mềm hoặc ứng dụng quản lý được cơ quan thuế chấp nhận. Điều này thay thế việc ước lượng doanh thu, giúp dữ liệu thuế minh bạch và dễ đối chiếu.

2.3. Tăng cường quản lý bằng dữ liệu số

Cơ quan thuế sẽ đối chiếu thông tin từ hóa đơn, tài khoản ngân hàng, nền tảng thanh toán để xác định doanh thu thực tế, giảm phụ thuộc vào khai báo thủ công và hạn chế gian lận thuế.

2.4. Tăng tính tuân thủ và chế tài quản lý rủi ro

Nếu hộ kinh doanh kê khai sai hoặc không đầy đủ, cơ quan thuế có quyền ấn định thuế theo Luật Quản lý thuế, đồng thời áp dụng cơ chế phân loại rủi ro để kiểm tra, giám sát chặt hơn.

2.5. Tác động tới người nộp thuế

Phương pháp mới giúp hộ kinh doanh tiếp cận môi trường kinh doanh chính quy, có sổ sách rõ ràng để vay vốn hoặc mở rộng hoạt động. Tuy nhiên, giai đoạn đầu có thể phát sinh chi phí tuân thủ (kê khai, phần mềm, hóa đơn điện tử), nên Bộ Tài chính dự kiến triển khai theo lộ trình, có hỗ trợ kỹ thuật và tập huấn cho người nộp thuế.

3. Tác động đối với hộ kinh doanh và người nộp thuế nhỏ

Việc thực hiện Đề án theo Quyết định 3389/QĐ-BTC ngày 06/10/2025 đánh dấu bước ngoặt trong quản lý thuế hộ kinh doanh, với mục tiêu thay thế cơ chế “khoán thuế” bằng “tự khai - tự nộp” theo quy định của Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 và hướng dẫn tại Thông tư 40/2021/TT-BTC.

Tuy nhiên, sự chuyển đổi này không chỉ mang lại lợi ích lâu dài mà còn tác động đáng kể đến nhóm hộ kinh doanh nhỏ và siêu nhỏ trong ngắn hạn.

3.1. Tác động tích cực

- Minh bạch và công bằng hơn: Mọi hộ kinh doanh đều nộp thuế dựa trên doanh thu thực tế thay vì ấn định, phù hợp nguyên tắc bình đẳng nghĩa vụ thuế theo Điều 4, Luật Quản lý thuế.

- Giảm rủi ro bị ấn định thuế: Khi có dữ liệu doanh thu, hóa đơn, cơ quan thuế chỉ được ấn định thuế trong trường hợp kê khai sai hoặc không khai theo Điều 50, Luật Quản lý thuế, giúp hộ nhỏ tránh bị áp thuế tùy tiện.

- Hỗ trợ mở rộng quy mô: Có sổ sách và chứng từ hợp lệ giúp hộ dễ chứng minh thu nhập khi vay vốn hoặc chuyển đổi thành doanh nghiệp, theo quy định tại Nghị định 01/2021/NĐ-CP.

- Thúc đẩy kinh doanh chuyên nghiệp: Việc áp dụng hóa đơn điện tử và quản lý doanh thu số theo Nghị định 123/2020/NĐ-CP giúp hộ kinh doanh dần tham gia hệ thống thuế điện tử, phù hợp định hướng chuyển đổi số ngành thuế.

3.2. Thách thức và tác động ngắn hạn

- Áp lực tuân thủ mới: Hộ nhỏ, siêu nhỏ phải làm quen với việc kê khai, ghi chép, phần mềm điện tử (trước đây chưa từng thực hiện các nghiệp vụ mang tính chuyên nghiệp này).

- Phát sinh chi phí ban đầu: Mua phần mềm hóa đơn, thiết bị lưu trữ, hoặc thuê dịch vụ kế toán có thể làm tăng chi phí trong giai đoạn đầu.

- Cần hỗ trợ kỹ thuật: Đề án giao Tổng cục Thuế và các Cục Thuế địa phương tổ chức tập huấn, cung cấp công cụ miễn phí hoặc giá thấp giúp hộ dễ dàng chuyển đổi và tuân thủ chính sách mới.

Tổng thể, việc xóa bỏ thuế khoán là bước đi đúng hướng, giúp mở rộng cơ sở thuế và tăng tính minh bạch, nhưng đòi hỏi quá trình hỗ trợ đồng bộ để hộ kinh doanh nhỏ có thể thích nghi, không bị “bỏ lại” trong quá trình chuyển đổi.

4. Giải pháp hỗ trợ và lộ trình thực hiện

Lộ trình triển khai:

Theo Quyết định 3389/QĐ-BTC ngày 06/10/2025, Bộ Tài chính sẽ thực hiện theo 3 giai đoạn:

- Giai đoạn 1 (2025–2026): Thí điểm tại một số địa phương có hạ tầng sẵn sàng, lựa chọn hộ kinh doanh có quy mô trung bình để thử nghiệm mô hình kê khai.

- Giai đoạn 2 (2027–2028): Đánh giá, hoàn thiện quy trình, điều chỉnh chính sách và mở rộng sang các nhóm ngành còn lại.

- Giai đoạn 3 (từ 2029): Nhân rộng toàn quốc, thống nhất mô hình quản lý thuế hộ kinh doanh theo phương pháp kê khai, gắn với hóa đơn điện tử và cơ sở dữ liệu doanh thu.

Giải pháp hỗ trợ hộ kinh doanh:

- Đào tạo, tập huấn miễn phí về cách kê khai, sử dụng hóa đơn điện tử, ứng dụng quản lý doanh thu.

- Miễn hoặc giảm chi phí phần mềm, chữ ký số, hóa đơn điện tử trong giai đoạn đầu.

- Hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn trực tiếp thông qua Cục Thuế, Chi cục Thuế địa phương.

- Phối hợp với doanh nghiệp cung cấp giải pháp số (như phần mềm kế toán, E-invoice, nền tảng quản lý bán hàng) để đảm bảo hộ kinh doanh dễ dàng tiếp cận.

- Tăng cường truyền thông, hướng dẫn chính sách giúp hộ hiểu rõ quyền, nghĩa vụ và quy trình thực hiện.

Mục tiêu là giúp hộ kinh doanh chuyển đổi thuận lợi, giảm chi phí tuân thủ, đồng thời tạo nền tảng dữ liệu số thống nhất phục vụ quản lý thuế hiện đại.

Chính sách xóa bỏ thuế khoán theo Quyết định 3389/QĐ-BTC đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ từ quản lý thủ công sang kê khai - tự nộp - điện tử hóa. Đây là bước đi cần thiết để tăng minh bạch, công bằng và hiện đại hóa quản lý thuế.

Dù còn thách thức trong giai đoạn đầu, đặc biệt với hộ nhỏ và siêu nhỏ, nhưng với lộ trình thí điểm hợp lý và chính sách hỗ trợ kịp thời, việc chuyển đổi này sẽ là bước ngoặt giúp hộ kinh doanh hòa nhập vào hệ thống thuế hiện đại, hướng tới nền kinh tế số minh bạch và bền vững.

Dương Thúy.

Trong thời đại chuyển đổi số mạnh mẽ cùng với yêu cầu siết chặt quản lý thuế, Phần mềm hóa đơn điện tử E-invoice của Công ty Phát triển Công nghệ Thái Sơn là công cụ đắc lực giúp doanh nghiệp quản lý hóa đơn điện tử hiệu quả và đúng quy định. Theo đó, giúp doanh nghiệp tối ưu quy trình kế toán, giảm thiểu sai sót và nâng cao hiệu quả hoạt động. Liên hệ ngay theo đường dây nóng 24/7 để được tư vấn và dùng thử hoàn toàn MIỄN PHÍ: - Miền Bắc: 1900 4767. - Miền Nam/Trung: 1900 4768.