Một đề xuất đáng chú ý trong Dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp đang được Bộ Tài chính đưa ra lấy ý kiến, liên quan đến chính sách hỗ trợ thuế đối với nhóm hộ và cá nhân kinh doanh khi chuyển sang mô hình doanh nghiệp. Theo nội dung dự thảo, nhóm đối tượng này có thể được hưởng ưu đãi miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong hai năm đầu sau khi chuyển đổi.

1. Đề xuất miễn thuế TNDN 2 năm cho hộ, cá nhân kinh doanh chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp

Cụ thể, các hộ và cá nhân kinh doanh đủ điều kiện theo Khoản 2 và Khoản 3 Điều 10 của dự thảo sẽ được miễn thuế TNDN trong 2 năm đầu tiên có phát sinh thu nhập chịu thuế. Nếu trong ba năm đầu hoạt động, doanh nghiệp không phát sinh thu nhập tính thuế, thì thời điểm áp dụng ưu đãi sẽ bắt đầu tính từ năm thứ tư.

Trường hợp doanh nghiệp mới thành lập có thời gian hoạt động dưới 12 tháng, có thể lựa chọn hưởng chính sách miễn thuế ngay trong năm đầu tiên hoặc lùi sang năm tính thuế kế tiếp để tối ưu lợi ích.

Sau thời gian miễn thuế, nếu ngành nghề hoặc địa bàn vẫn thuộc danh mục được hưởng ưu đãi, doanh nghiệp sẽ tiếp tục được áp dụng mức thuế suất thấp hơn thông thường, cụ thể:

• 15% đối với doanh thu dưới 3 tỷ đồng/năm.
• 17% đối với doanh thu từ 3 đến dưới 50 tỷ đồng/năm.

Mức ưu đãi này thấp hơn thuế suất phổ thông là 20% hiện hành. Tuy nhiên, sau khi kết thúc thời gian ưu đãi, thuế suất sẽ được xác định lại theo quy định pháp luật tại thời điểm tương ứng.

Chính sách này được kỳ vọng sẽ mở rộng cánh cửa hội nhập và thúc đẩy quá trình chuyển mình, số hóa cho khu vực kinh tế cá thể, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để hộ kinh doanh phát triển bền vững theo mô hình doanh nghiệp chính thức.

2. Điều kiện hưởng ưu đãi thuế TNDN khi chuyển từ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp

Bộ Tài chính nhấn mạnh, có 2 điều kiện quan trọng để được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp:

• Một là: Tính đến thời điểm được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu, hộ & cá nhân kinh doanh chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp phải đảm bảo đã đăng ký kinh doanh đúng quy định pháp luật. Lưu ý, hiện hành có Nghị định 168/2025/NĐ-CP ngày 30/6/2025 mới nhất quy định về vấn đề này.
• Hai là: Doanh nghiệp hoạt động sản xuất, kinh doanh liên tục tối thiểu 12 tháng tính đến thời điểm được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu.

Ngoài ra, theo mục nêu trên, doanh nghiệp phải thuộc đối tượng quy định tại Khoản 2 và Khoản 3 Điều 10 của Nghị định hướng dẫn thì mới được áp dụng chính sách ưu đãi thuế.

Lưu ý: Ưu đãi miễn thuế áp dụng đối với các doanh nghiệp đăng ký kinh doanh lần đầu, không áp dụng cho trường hợp thực hiện tái tổ chức từ các đơn đã từng hoạt động. Đồng thời, doanh nghiệp này không được có người đại diện theo pháp luật, thành viên hợp danh hoặc cá nhân sở hữu tỷ lệ vốn góp lớn nhất từng giữ vị trí tương tự tại một doanh nghiệp khác đã chấm dứt hoạt động chưa đầy 12 tháng tính đến thời điểm thành lập.

3. Lộ trình 5 năm hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi: Từng bước tiến tới mô hình doanh nghiệp

Theo yêu cầu tại Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, chậm nhất đến năm 2026 sẽ xóa bỏ hoàn toàn hình thức thuế khoán. Thay vào đó, các hộ và cá nhân kinh doanh phải chuyển sang phương thức tự kê khai và nộp thuế căn cứ trên doanh thu thực tế.

Tại bản tổng hợp góp ý cho dự án Luật Quản lý thuế (thay thế), Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam (VASS) đề xuất Bộ Tài chính xây dựng lộ trình chuyển đổi gồm 3 giai đoạn, triển khai trong thời gian 5 năm với những chiến lược phù hợp với từng thời kỳ:

Giai đoạn khởi động (2 năm đầu):
Trong hai năm đầu của lộ trình, trọng tâm là hoàn thiện hành lang pháp lý và xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ kỹ thuật cho hộ kinh doanh. Các cơ quan chức năng sẽ triển khai phần mềm kế toán thân thiện, dễ sử dụng, đồng thời cấp miễn phí hoặc trợ giá thiết bị đầu vào. Một phần quan trọng là tổ chức các chương trình hướng dẫn cách ghi chép sổ sách và kê khai thuế, đặc biệt ưu tiên các khu vực vùng sâu, vùng xa.

Giai đoạn thúc đẩy (năm thứ 3 và 4):

Khi nền tảng kỹ thuật đã sẵn sàng, các hộ kinh doanh có doanh thu vượt mức quy định sẽ bắt đầu thực hiện nghĩa vụ kê khai thuế theo phương thức mới. Để giảm áp lực chuyển đổi, dự kiến sẽ có chính sách giảm thuế từ 20%–30% trong năm đầu tự kê khai. Ngoài ra, ngân sách Nhà nước có thể hỗ trợ chi phí thuê dịch vụ kế toán, giúp hộ kinh doanh dễ dàng thích ứng.

Giai đoạn chuyển hóa hoàn toàn (năm thứ 5):

Năm cuối cùng của lộ trình là thời điểm kết thúc cơ chế thuế khoán. Hộ kinh doanh sẽ được tích hợp vào hệ thống quản lý thuế điện tử, tương tự như doanh nghiệp nhỏ. Nếu chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp, hộ kinh doanh sẽ tiếp tục được hưởng các ưu đãi về thuế và công cụ hỗ trợ ghi sổ, giúp ổn định hoạt động trong giai đoạn đầu phát triển.

Đây là lộ trình được đánh giá là phù hợp nhằm đảm bảo chuyển đổi đồng bộ, giảm áp lực cho hộ kinh doanh và cơ quan thuế trong quá trình triển khai chính sách mới.

Đề xuất miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 2 năm đầu cho hộ, cá nhân kinh doanh chuyển lên doanh nghiệp là động lực quan trọng trong quá trình thúc đẩy khu vực hộ kinh doanh chuyển đổi theo hướng hiện đại, minh bạch, chuyên nghiệp. Đồng thời, lộ trình xóa bỏ thuế khoán và áp dụng tự kê khai đến năm 2026 sẽ giúp chuẩn hóa hoạt động, tích hợp hộ kinh doanh vào hệ thống quản lý thuế minh bạch và hiện đại, công bằng và hiệu quả hơn.

Dương Thúy.