Trước thực tế nhiều hộ kinh doanh còn lúng túng khi áp dụng hóa đơn điện tử, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đề xuất tạm thời không áp dụng chế tài xử phạt hành chính đối với các lỗi vô ý, đặc biệt là lỗi về hình thức, trong khoảng 2 năm đầu triển khai. Kiến nghị này được xem là “khoảng đệm” để hộ kinh doanh làm quen và nâng cao kỹ năng sử dụng công nghệ.

1. VCCI kiến nghị không phạt lỗi hình thức với HKD trong 2 năm đầu áp dụng HĐĐT

Khảo sát 1.368 hộ kinh doanh trên toàn quốc cho thấy phần lớn chưa nắm rõ quy định mới tại Nghị định 70/2025/NĐ-CP về sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Có 68% hộ chỉ biết sơ bộ hoặc không rõ cách thực hiện, 21% hoàn toàn chưa hiểu. Khó khăn chủ yếu là thiếu kỹ năng công nghệ và khó thay đổi thói quen quản lý, dẫn đến các lỗi hình thức như sai thông tin hoặc lập hóa đơn không đúng thời điểm trong giai đoạn đầu.

Nhận định đây là lỗi vô ý, không nhằm trốn thuế, VCCI đề xuất Bộ Tài chính tạm thời không áp dụng chế tài xử phạt hành chính với các vi phạm hình thức trong khoảng 2 năm đầu, kèm yêu cầu hộ kinh doanh khắc phục và nộp đủ thuế còn thiếu. Kiến nghị được cho là nhằm tạo điều kiện để hộ kinh doanh thích nghi, đồng thời duy trì ổn định nguồn thu ngân sách.

2. Miễn xử phạt 2 năm đầu với HKD vi phạm hóa đơn: Nhiều ý kiến xung quanh đề xuất

Đề xuất của VCCI về việc tạm không xử phạt vi phạm hành chính đối với hộ kinh doanh (HKD) trong giai đoạn đầu áp dụng hóa đơn điện tử đang tạo ra nhiều ý kiến khác nhau. Nhiều luật sư, chuyên gia nhận định đây là một giải pháp giảm áp lực cần thiết, nhưng cũng có quan điểm cho rằng cần thận trọng để không làm suy giảm tính nghiêm minh của pháp luật.

Theo luật sư Trương Quốc Hòe, Trưởng Văn phòng luật sư Interla (Đoàn luật sư TP Hà Nội), khó khăn lớn nhất hiện nay là tâm lý e ngại và áp lực khi hộ kinh doanh phải chuyển từ nộp thuế khoán sang sử dụng hóa đơn điện tử. Ông cho rằng, trong hai năm đầu, Cơ quan Thuế nên tập trung đồng hành, hướng dẫn thay vì ưu tiên xử phạt, kèm yêu cầu khắc phục sai sót và nộp đủ thuế, thì người dân sẽ dễ thích nghi, tránh tình trạng né tránh hoặc đối phó.

Cùng quan điểm, chuyên gia thuế Nguyễn Văn Được – Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín – đánh giá chính sách miễn phạt có thể giúp giải tỏa tâm lý ban đầu, nhất là với các hộ ở vùng sâu, vùng xa chưa quen phần mềm quản lý hóa đơn. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh cần song hành với đào tạo thực tế, hỗ trợ thiết bị, kênh tư vấn 24/7 và tiêu chí đánh giá sau thời gian thử nghiệm để bảo đảm hiệu quả lâu dài.

Bên cạnh đó, một số ý kiến cho rằng việc miễn phạt cần cân nhắc kỹ để đảm bảo sự công bằng giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp. Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tú (Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội) lập luận, pháp luật đã quy định chế tài thì phải tuân thủ, nếu miễn cho một nhóm có thể tạo tiền lệ không tốt. Ông kiến nghị, trong giai đoạn đầu có thể áp dụng hình thức nhắc nhở thay cho xử phạt, nhưng vẫn cần giữ một số quy định để đảm bảo tính răn đe..

Nhìn chung, đề xuất miễn phạt 2 năm đầu với hộ kinh doanh vi phạm hóa đơn vừa mở ra kỳ vọng hỗ trợ nhóm yếu thế trong kinh doanh, vừa đặt ra câu hỏi về nguyên tắc pháp luật và tính công bằng. Việc dung hòa giữa hai yếu tố này sẽ quyết định mức độ hiệu quả của chính sách về thuế và hóa đơn đối với hộ kinh doanh.

3. Tăng cường hỗ trợ, tư vấn cho hộ kinh doanh

Song song với việc xem xét miễn xử phạt giai đoạn đầu, nhiều ý kiến cho rằng cần đẩy mạnh hỗ trợ và tư vấn cho hộ kinh doanh (HKD). Chuyên gia thuế Nguyễn Văn Được đề xuất rà soát, tạm hoãn những quy định chưa cấp thiết, đơn giản hóa quy định khó áp dụng, đồng thời tổ chức đào tạo, tập huấn và mở kênh tư vấn trực tuyến lẫn trực tiếp. Ông cũng khuyến nghị huy động đại lý thuế, công ty tư vấn, ngân hàng, đơn vị cung cấp phần mềm… cùng hỗ trợ để HKD yên tâm thực hiện.

Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tú bổ sung rằng ngành thuế có thể phát triển phần mềm mô phỏng xuất hóa đơn để HKD luyện thao tác, nhận cảnh báo khi nhập sai hoặc thiếu dữ liệu. Ông cũng kiến nghị xem xét giảm 20-30% số thuế trong giai đoạn đầu chuyển từ thuế khoán sang kê khai, như một khoản hỗ trợ chi phí phát sinh.

Đề xuất miễn xử phạt và các giải pháp hỗ trợ đang nhận được sự quan tâm lớn từ cộng đồng hộ kinh doanh. Việc vừa tạo điều kiện làm quen, vừa đảm bảo kỷ cương quản lý thuế đặt ra bài toán cân bằng, đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng từ cơ quan chức năng trước khi ban hành chính sách.

Dương Thúy.