Trong bối cảnh kinh tế số phát triển nhanh chóng, hoạt động thương mại điện tử bùng nổ, việc hoàn thiện hành lang pháp lý về thuế là nhiệm vụ trọng tâm nhằm kiểm soát chặt chẽ hơn nghĩa vụ thuế của tổ chức, cá nhân kinh doanh. Dự thảo Luật Quản lý thuế (thay thế) đang được Bộ Tài chính hoàn thiện, hướng tới tăng tính minh bạch và phù hợp với thực tiễn.

1. Tăng cường kiểm soát thuế trong thương mại điện tử và nền tảng số

Một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu là tình trạng tổ chức, cá nhân kinh doanh trên nền tảng số nhưng không kê khai hoặc nộp thuế đúng quy định. Những nền tảng phổ biến như Facebook, Google, YouTube, Zalo... đang là môi trường kinh doanh chính của hàng triệu cá nhân, tuy nhiên chưa có cơ chế hiệu quả để kiểm soát dòng tiền và xác định nghĩa vụ thuế.

Luật số 56/2024/QH15 và Nghị định số 117/2025/NĐ-CP đã từng bước làm rõ trách nhiệm của các nhà cung cấp dịch vụ ở nước ngoài. Đặc biệt, quy định mới yêu cầu các sàn giao dịch, nền tảng số, tổ chức thanh toán phải khấu trừ, kê khai và nộp thuế thay cho hộ, cá nhân có hoạt động kinh doanh nếu thuộc diện phải khấu trừ.

Số liệu thống kê cho thấy, chỉ trong nửa đầu năm 2025, tổng số thu từ hoạt động kinh doanh TMĐT đã đạt 98 nghìn tỷ đồng, tăng 58% so với cùng kỳ năm trước. Cụ thể, có 163 nhà cung cấp nước ngoài đã đăng ký thuế, kê khai và nộp thuế qua Cổng thông tin điện tử với số thu 5,7 nghìn tỷ đồng (tăng 41% so với cùng kỳ). Gần 93.000 tổ chức, cá nhân có hoạt động kinh doanh TMĐT đã nộp 88,6 nghìn tỷ đồng tiền thuế. Ngoài ra còn có 752.176 hộ, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử đã nộp gần 1,5 nghìn tỷ đồng tiền thuế.

Điều này không chỉ phản ánh tiềm năng to lớn của thị trường, mà còn cho thấy việc áp dụng các chính sách quản lý thuế phù hợp có thể mang lại hiệu quả thu ngân sách đáng kể.

2. Kiểm soát thanh toán xuyên biên giới và vai trò của các cổng thông tin chuyên biệt

Một trong những giải pháp quan trọng được đề xuất là tăng cường kiểm soát hoạt động thanh toán xuyên biên giới. Bộ Tài chính đang đề xuất bổ sung các quy định bắt buộc các chủ thể kinh doanh thương mại điện tử xuyên biên giới phải sử dụng cổng thanh toán chuyên biệt. Điều này nhằm minh bạch hóa luồng tiền, xác định chính xác doanh thu phát sinh và hạn chế tình trạng trốn thuế qua các kênh thanh toán không chính thức.

Hiện nay, Bộ Công Thương đang chủ trì xây dựng Luật Thương mại điện tử, trong đó phối hợp với Bộ Tài chính để đưa vào các yêu cầu cụ thể về chia sẻ thông tin người bán, tổ chức trung gian thanh toán và đơn vị logistics. Việc này sẽ giúp tăng tính liên thông dữ liệu giữa các cơ quan quản lý và hạn chế các khoảng trống pháp lý trong thực tiễn thu thuế TMĐT.

3. Tăng cường quản lý thuế đối với tài sản số, công nghệ số

Một điểm nổi bật trong các đề xuất mới là mở rộng phạm vi quản lý thuế đối với các lĩnh vực công nghệ số, đặc biệt là tài sản số, dịch vụ số và công nghiệp bán dẫn. Quốc hội đã thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số vào ngày 14/6/2025, trong đó, quy định rõ nghĩa vụ và chính sách ưu đãi thuế đối với sản phẩm bán dẫn, tài sản mã hóa như NFT, token, cùng các dịch vụ công nghệ số khác.

Thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngành Thuế hiện đang tái cấu trúc mô hình quản lý, chuyển từ hướng quản lý theo chức năng sang quản lý theo đối tượng. Cùng với đó, nguyên tắc quản lý rủi ro và tuân thủ được đẩy mạnh. Đặc biệt, Bộ Tài chính đã ghi nhận và tiếp thu các góp ý liên quan trong Báo cáo Tổng kết thi hành Luật Quản lý thuế để hoàn thiện Hồ sơ dự án luật với các nội dung bổ sung phù hợp thực tiễn.

Quá trình chuyển đổi số đặt ra yêu cầu cấp bách về cải cách và hoàn thiện khung pháp lý thuế. Việc điều chỉnh chính sách để phù hợp với các hình thức kinh doanh mới, từ thương mại điện tử, thanh toán số đến tài sản số không chỉ giúp tăng cường hiệu quả quản lý thuế mà còn góp phần tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng.

Nguyệt Nga