Quy định trong Dự thảo Luật Quản lý thuế yêu cầu hóa đơn điện tử phải được lập ngay khi phát sinh nghĩa vụ thuế đang làm dấy lên nhiều lo ngại. Với những doanh nghiệp thương mại điện tử, vận tải hay dịch vụ trực tuyến phát sinh hàng nghìn giao dịch mỗi ngày, việc xuất hóa đơn tức thời cho từng giao dịch sẽ tạo áp lực lớn cả về chi phí và vận hành.

1. Hóa đơn điện tử xuất ngay: Nỗi lo của doanh nghiệp nhiều giao dịch nhỏ lẻ

Tại Hội thảo góp ý cho Dự thảo Luật Quản lý thuế (thay thế) do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 16/9, ông Phan Vũ Hoàng – Phó Tổng giám đốc Deloitte Việt Nam, phản ánh băn khoăn của cộng đồng doanh nghiệp về quy định liên quan đến thời điểm lập hóa đơn, chứng từ điện tử.

Theo Điểm c, Khoản 4, Điều 26 Dự thảo, hóa đơn điện tử phải được phát hành trùng với thời điểm phát sinh nghĩa vụ thuế, trừ một số trường hợp đặc thù do Chính phủ quy định. Điều này đồng nghĩa, nếu doanh nghiệp không xuất hóa đơn ngay tại thời điểm giao dịch, sẽ bị coi là vi phạm và có thể bị xử phạt.

Đối chiếu với pháp luật hiện hành, Khoản 1 và Khoản 2, Điều 9, Nghị định 123/2020/NĐ-CP (đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 70/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ 1/6/2025) quy định:

- Đối với bán hàng hóa, thời điểm lập hóa đơn là khi chuyển giao quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng, không phụ thuộc vào việc đã thu tiền hay chưa. Riêng xuất khẩu, thời điểm lập hóa đơn do doanh nghiệp tự xác định nhưng chậm nhất không quá ngày làm việc kế tiếp sau ngày thông quan.

- Với hoạt động cung cấp dịch vụ, hóa đơn phải lập tại thời điểm hoàn thành việc cung cấp, kể cả khi chưa thu được tiền.

Đại diện doanh nghiệp cho rằng hóa đơn điện tử đã giúp tăng minh bạch và hạn chế gian lận, nhưng quy định phải lập ngay tại thời điểm phát sinh nghĩa vụ thuế cần được xem xét linh hoạt hơn.

Với các sàn thương mại điện tử có hàng trăm nghìn giao dịch mỗi ngày hay doanh nghiệp vận tải hoạt động qua nền tảng số, việc xuất hóa đơn tức thời cho từng giao dịch không chỉ làm đội chi phí vận hành mà còn gây nhiều vướng mắc trong thực tiễn triển khai.

2. Nhiều dịch vụ chưa được áp dụng hóa đơn định kỳ, doanh nghiệp lo gánh nặng

Theo ý kiến chuyên gia, việc áp dụng hóa đơn điện tử đã góp phần tăng minh bạch và chống gian lận thuế, nhưng quy định buộc lập hóa đơn ngay tại thời điểm phát sinh nghĩa vụ thuế cần được linh hoạt hơn.

Nhiều doanh nghiệp thương mại điện tử hoặc cung cấp nền tảng như Grab phát sinh khối lượng giao dịch khổng lồ mỗi ngày. Nếu phải xuất hóa đơn tức thời cho từng giao dịch sẽ gây áp lực lớn về chi phí, vận hành và đối soát. Trong khi đó, một số dịch vụ đã được phép xuất hóa đơn theo kỳ, nhưng nhiều lĩnh vực khác lại chưa được pháp luật quy định, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy nhiều nước áp dụng cơ chế hóa đơn định kỳ hoặc gộp theo tháng, vừa giảm tải cho doanh nghiệp vừa bảo đảm quản lý thuế. Đặc biệt, với các mô hình B2B, mức độ rủi ro thấp hơn, nên việc cho phép hóa đơn theo kỳ càng khả thi.

3. Xuất hóa đơn theo kỳ: Doanh nghiệp kiến nghị đưa vào Luật

Từ những phân tích thực tiễn, ông Phan Vũ Hoàng kiến nghị Cục Thuế (Bộ Tài chính) bổ sung Điều 26, Luật Quản lý thuế (sửa đổi) theo hướng: hóa đơn điện tử được lập tại thời điểm phát sinh nghĩa vụ thuế hoặc theo kỳ với các trường hợp giao dịch lớn, thường xuyên, cần tra soát dữ liệu hay đặc thù. Sau đó, Chính phủ sẽ quy định chi tiết để áp dụng linh hoạt.

Ông Hoàng nhấn mạnh: “Cần quy định nguyên tắc xuất hóa đơn theo kỳ với số lượng lớn, còn việc triển khai cụ thể nên để Nghị định, Thông tư hướng dẫn mở, phù hợp thực tế”.

4. Cục Thuế: Sẽ mở rộng quy định để bao quát thực tiễn

Giải đáp thắc mắc của doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Thanh Hằng – Trưởng ban chính sách, thuế quốc tế (Cục Thuế) cho biết, Nghị định 70/2025/NĐ-CP và Thông tư 32/2025/TT-BTC đã có quy định cho một số trường hợp đặc thù, nhưng chưa bao quát hết tình huống phát sinh.

Bà khẳng định, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu và đưa vào các văn bản hướng dẫn Luật Quản lý thuế (sửa đổi), theo hướng mở và giao Chính phủ quy định linh hoạt, thay vì “đóng cứng” trong Luật.

Dương Thúy.