Khi bắt đầu hoạt động kinh doanh, một trong những câu hỏi quan trọng nhất là nên thành lập hộ kinh doanh hay doanh nghiệp. Hai mô hình này đều hợp pháp và được pháp luật Việt Nam công nhận, nhưng khác nhau rõ rệt về quy mô, nghĩa vụ thuế và cách quản lý. Phân biệt hộ kinh doanh và doanh nghiệp một cách rõ ràng, hiểu đúng sự khác biệt giúp cá nhân, tổ chức lựa chọn mô hình phù hợp với mục tiêu phát triển và khả năng vận hành của mình.

Mục Lục 1. Phân biệt khái niệm về hộ kinh doanh và doanh nghiệp 1.1. Khái niệm về hộ kinh doanh 1.2. Khái niệm doanh nghiệp 2. Tiêu chí phân biệt hộ kinh doanh và doanh nghiệp 3. Nên chọn hộ kinh doanh hay doanh nghiệp? 3.1. Trường hợp nên chọn thành lập hộ kinh doanh 3.2. Trường hợp nên chọn thành lập doanh nghiệp

1. Phân biệt khái niệm về hộ kinh doanh và doanh nghiệp

Theo các văn bản pháp lý hiện hành đã có những quy định về hộ kinh doanh và doanh nghiệp. Để phân biệt rõ hộ kinh doanh và doanh nghiệp đầu tiên cần phải căn cứ vào định nghĩa của chúng.

1.1. Khái niệm về hộ kinh doanh

Hiện nay, trong các văn bản pháp lý không có định nghĩa chính xác về hộ kinh doanh, tuy nhiên theo quy định tại Khoản 1, Điều 79, thuộc Nghị định 01/2021/NĐ-CP được quy định như sau:

Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ. Trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh thì ủy quyền cho một thành viên làm đại diện hộ kinh doanh. Cá nhân đăng ký hộ kinh doanh, người được các thành viên hộ gia đình ủy quyền làm đại diện hộ kinh doanh là chủ hộ kinh doanh.

Hộ kinh doanh có thể được hiểu là một hình thức kinh doanh nhỏ do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình cùng đăng ký thành lập, chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh.

1.2. Khái niệm doanh nghiệp

Doanh nghiệp theo quy định tại Khoản 10, Điều 4, Luật Doanh nghiệp 2020 được quy định như sau:

Doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được thành lập hoặc đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh.

Doanh nghiệp hiểu đơn giản là tổ chức được thành lập nhằm mục đích kinh doanh, có tên riêng, có tài sản và trụ sở giao dịch được đăng ký theo quy định của pháp luật.

Như vậy, cả hai hình thức hộ kinh doanh và doanh nghiệp đều do cơ quan đăng ký kinh doanh cấp giấy chứng nhận, tuy nhiên thẩm quyền, hồ sơ và thủ tục đăng ký có sự khác biệt.

Bài viết tham khảo: Tổng hợp các văn bản pháp luật quan trọng cho hộ kinh doanh năm 2025.

2. Tiêu chí phân biệt hộ kinh doanh và doanh nghiệp

Dưới đây là chi tiết các tiêu chí giúp phân biệt rõ hộ kinh doanh và doanh nghiệp cần lưu ý.

TIÊU CHÍ	HỘ KINH DOANH	DOANH NGHIỆP
Chủ thể thành lập	Cá nhân hoặc nhóm cá nhân (tối đa 10 người), hoặc hộ gia đình	Có thể là cá nhân, tổ chức; không giới hạn số lượng thành viên
Tư cách pháp nhân	Không có tư cách pháp nhân	Có tư cách pháp nhân
Quy mô hoạt động	Quy mô nhỏ, chủ yếu kinh doanh tại một địa điểm	Có thể mở rộng nhiều chi nhánh, văn phòng, địa điểm khác nhau
Trách nhiệm tài sản	Chủ hộ chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản của mình	Chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi vốn góp
Chế độ kế toán, hóa đơn	Kế toán đơn giản, thường áp dụng thuế khoán hoặc trực tiếp	Kế toán theo chế độ doanh nghiệp, sử dụng hóa đơn điện tử và nộp báo cáo tài chính
Nghĩa vụ thuế	Thuế môn bài, thuế GTGT, thuế TNCN (tùy loại hình)	Thuế môn bài, thuế GTGT, thuế TNDN, thuế TNCN, báo cáo định kỳ
Khả năng huy động vốn	Hạn chế, chủ yếu từ cá nhân hoặc hộ gia đình	Dễ huy động vốn, có thể gọi vốn, phát hành cổ phần hoặc vay tổ chức tín dụng
Thủ tục thành lập, giải thể	Đơn giản, nhanh gọn	Phức tạp hơn, yêu cầu báo cáo và quyết toán thuế khi giải thể

Ưu điểm của hộ kinh doanh là làm thủ tục đơn giản, chi phí vận hành thấp, dễ quản lý tuy nhiên lại có nhược điểm không có tư cách pháp nhân, rủi ro pháp lý cao, khó huy động vốn.

Trong khi doanh nghiệp lại có những ưu điểm nhược điểm gần như đối lập: có tư cách pháp nhân, dễ mở rộng, uy tín cao nhưng thủ tục, kế toán và thuế phức tạp hơn, chi phí duy trì lớn hơn.

3. Nên chọn hộ kinh doanh hay doanh nghiệp?

Có không ít cá nhân khi bắt đầu hoạt động kinh doanh đã băn khoăn rất nhiều trong việc lựa chọn mô hình hộ kinh doanh hay doanh nghiệp.

Việc lựa chọn này ảnh hưởng trực tiếp đến quy mô hoạt động, nghĩa vụ thuế và trách nhiệm pháp lý.

Mỗi mô hình đều có ưu điểm và hạn chế riêng, phù hợp với từng mục tiêu và nguồn lực khác nhau. 

3.1. Trường hợp nên chọn thành lập hộ kinh doanh

Nên chọn mô hình hộ kinh doanh nếu:

- Mô hình kinh doanh nhỏ, vốn đầu tư ít, chủ yếu kinh doanh cá thể hoặc hộ gia đình;

- Không cần thuê nhiều lao động, không mở rộng nhiều chi nhánh;

- Muốn thủ tục đăng ký, kê khai và nộp thuế đơn giản;

- Ưu tiên tính linh hoạt, chi phí vận hành thấp.

3.2. Trường hợp nên chọn thành lập doanh nghiệp

Nên chọn mô hình kinh doanh nếu:

- Có kế hoạch phát triển dài hạn, mở rộng quy mô hoặc cần huy động vốn;

-  Hoạt động trong lĩnh vực cần uy tín, pháp lý rõ ràng (thầu, xuất nhập khẩu, thương mại điện tử…);

- Muốn tách bạch tài sản cá nhân và tài sản kinh doanh, giảm rủi ro pháp lý;

- Cần chứng minh năng lực pháp nhân để hợp tác với tổ chức, đối tác lớn.

Lời khuyên:

Theo các chuyên gia pháp lý, hộ kinh doanh phù hợp cho người mới khởi nghiệp, kinh doanh nhỏ lẻ, còn doanh nghiệp là lựa chọn tối ưu khi hướng tới phát triển bền vững và mở rộng quy mô.

Ngoài ra, hộ kinh doanh hoàn toàn có thể chuyển đổi sang doanh nghiệp khi đạt ngưỡng doanh thu hoặc quy mô nhất định để tận dụng ưu thế pháp lý và thương hiệu.

Trên đây là những thông tin giúp phân biệt hộ kinh doanh và doanh nghiệp hiệu quả. Cả hộ kinh doanh và doanh nghiệp đều có những ưu và nhược điểm riêng.

Vì vậy, người kinh doanh cần căn cứ vào mục tiêu, nguồn lực và định hướng dài hạn để lựa chọn mô hình phù hợp.

Việc lựa chọn đúng ngay từ đầu sẽ giúp người kinh doanh tối ưu chi phí, quản lý hiệu quả và hạn chế rủi ro pháp lý trong quá trình hoạt động.

Thu Hương.

Trong thời đại chuyển đổi số mạnh mẽ cùng với yêu cầu siết chặt quản lý thuế, Phần mềm hóa đơn điện tử E-invoice của Công ty Phát triển Công nghệ Thái Sơn là công cụ đắc lực giúp doanh nghiệp quản lý hóa đơn điện tử hiệu quả và đúng quy định. Theo đó, giúp doanh nghiệp tối ưu quy trình kế toán, giảm thiểu sai sót và nâng cao hiệu quả hoạt động. Liên hệ ngay theo đường dây nóng 24/7 để được tư vấn và dùng thử hoàn toàn MIỄN PHÍ: - Miền Bắc: 1900 4767. - Miền Nam/Trung: 1900 4768.